Mütekabiliyet Nedir? Kayseri’nin Sokaklarında Bir Anlam Arayışı
Hava bu sabah Kayseri’de o kadar soğuk ki, odamın penceresini açar açmaz içeriye hüzünlü bir rüzgar girdi. Tuhaf bir şekilde, rüzgarın içinde bir anlam vardı, belki de sadece ben onu arıyordum. O an, aklıma geldi: Mütekabiliyet nedir? Bu soru, kaybolmuş bir anlam arayışı gibi sanki. Belki de yalnızca ben kendimi böyle bir kavramın içinde buldum. Yine de, ne kadar sormak istesem de cevapları bir türlü bulamıyorum. Ne de olsa, bu dünyada her şeyin bir karşılığı vardır, değil mi?
Bir İnsan, Bir Karşılık
O gün, Kayseri’nin sokaklarında yürürken içimde beliren duyguyu bir türlü tarif edemedim. Birkaç yıl önce, sokaklardan geçerken gözlerimdeki yansımalara bakarak, insanların birbirlerine verdiği karşılıkları düşünürdüm. Herkes bir şekilde bir şey alıyordu ya da veriyordu, bir şekilde. İşte mütekabiliyet de bu olmalıydı.
Bir keresinde, Ayşe’yle olan konuşmamda, konu buna gelmişti. Ayşe, bana şöyle demişti: “Bazen, çok beklemek gerekir ama sonunda sana verilen her şeyin karşılığını bir şekilde alırsın. Yeter ki doğru yerden başla.”
O an Ayşe’nin söyledikleri zihnimde yankılandı. Her şey bir şekilde birbirine bağlanıyordu. Birbiriyle etkileşimde bulunan, aynı dilde konuşan iki kişi gibi. İşte mütekabiliyet tam olarak böyle bir şeydi: “Sen bana ne verirsen, ben de sana aynı şeyi geri vereceğim.”
Kayseri’de Bir Gün, Bir Sohbet
O gün, Kayseri’nin merkezindeki eski çarşılardan birine uğramıştım. Caddelerde yürürken, bir çaycıdan içtiğim sıcak çayın bana verdiği o güveni hala hissediyorum. İçimi ısıtan o çay, sanki hayatıma yeni bir şeyler eklemiş gibi hissettirdi. O sırada, çaycı teyzeyle kısa bir sohbetim oldu. Bana, her zaman gelen bir müşterisinin ne kadar kibar olduğunu anlatırken, “Mütekabiliyet işte,” dedi. “Bana güzel davrandı, ben de ona güzel davrandım. Her şey birbirine bağlanıyor.”
Yani, bu kelimenin ne demek olduğunu sonunda öğrenmiştim. Bazen insanlar sana doğru yaklaşır, bazen sen onlara. Her şeyin bir dengesi var. Bir çay, bir gülümseme… Karşılıklar, aslında insanların birbirlerine verdikleri şeylerdi. Ya da belki de hayatın özüdür mütekabiliyet. Düşünceler birbirine aktarılır, duygular paylaşılır, her şey birbirine döner.
Karşılık Arayışı: Aşk ve Hayal Kırıklığı
Birkaç hafta sonra, Ayşe’nin söyledikleri kafamı karıştırmaya devam etti. Hani ya karşılık yoksa? Ya bir şeyler yanlış giderse? Ya birine verdiğin bütün iyiliğin karşılıksız kalırsa? O gün, eski sevgilimle karşılaştım. Yolda yürürken, gözlerimiz bir an birbirine kaydı. İçimden bir şeyler kırıldı, ama ne olduğunu tam anlayamadım.
Aşk… Belki de mütekabiliyetin en zor haliydi. Ne verirsen ver, alıp almayacağın belli olmazdı. Birinin kalbiyle karşılık vermek, bazen sadece bir beklenti değil, bir cesaret işiydi. Hayal kırıklığı, seni o kadar derinden etkilerdi ki, karşılık beklemek bile korkutucu hale gelirdi. Ama o an anladım ki, her ilişkide bir denge vardı; birinin karşılık vermesi ya da vermemesi, ne olursa olsun, yine de senin kararındaydı.
Umut ve Yeni Bir Başlangıç
Bir süre sonra, Kayseri’nin o soğuk sabahında, günlerce düşündüğüm o mütekabiliyet konusunu anladım. Hani birini tanırsın, bir bağ kurarsın, sonra o bağ bir şekilde hayatını etkiler. Bazen verirsin, bazen alırsın, bazen de hiçbir şey alamazsın. Ama önemli olan, her şeyin geçici olduğu gerçeğini kabullenmektir. Geriye kalan tek şey ise, o anı yaşayabilmektir. Umutla ve güvenle, karşılık beklemeden, sadece bir şeyler vermek ve almak… Bütün mesele, ne verdiğinden daha çok, neyle başladığındadır.
Ve o gün, mütekabiliyetin ne olduğuna dair en net cevabı, Kayseri’nin o küçük çaycı dükkanında aldım: Bir insanın sana gösterdiği iyiliği, sen de başkasına gösterdiğinde, dünya küçük bir yer gibi gelir. Her şey birbirine bağlıdır, her karşılık bir anlam taşır.
Sonunda, belki de mütekabiliyetin en güzel hali, insanların birbiriyle doğru bir şekilde iletişim kurduğunda ortaya çıkar. Ya da belki de, mütekabiliyetin en gerçek hali, sadece samimiyet ve karşılıklı güvenle işler.